Svaka stór íslenskudagur!

Þegar ég kom heim aftur frá Þýskalandi haustið 1996 mætti mér í gættinni dagur íslenskrar tungu sem þá virtist vera í umboði Mjólkursamsölunnar. Á undraskömmum tíma varð þetta fyrirbæri að einum helsta hátíðisdegi ársins og orðinn sameign þjóðarinnar. Það má vera að mér skjátlist, en 1. desember, fullveldisdagurinn, hefur til að mynda algerlega horfið í skuggann af Degi íslenskrar tungu. Áherslan á stjórnmálatengda daga og hátíðarhöld hefur enda sífellt minnkað í samfélaginu, 17. júní er til að mynda hvað sem hver segir ekki lengur sá stórbrotni hátíðisdagur sem hann var. En Dagur íslenskrar tungu nýtur þess að hann er samofinn starfi leik- og grunnskóla og að hann er fæðingardagur skálds sem er ótrúlega lifandi með þjóðinni þrátt fyrir allt. Þar skiptir miklu að stór hluti kvæða Jónasar hefur verið tónsettur. Það hefur alger úrslitaáhrif á viðgang skálda með þjóðinni til lengdar að hægt sé að syngja kvæði þeirra og að söngvarnir nái útbreiðslu.

Í tilefni þess að 200 ár eru liðin frá fæðingu Jónasar Hallgrímssonar (umræðan um hvort einhver geti átt 200 ára afmæli hefur reyndar verið nokkuð athyglisverð) eru hátíðarhöldin í ár viðameiri en nokkru sinni fyrr. Ég var viðstaddur þegar MS og Hvíta húsið opnuðu fyrir umferð á hinn frábæra Jónasarvef nú í vikunni og hitti þá skáldið Andra Snæ Magnason sem fannst ekki nógu mikið tilstand, það vantaði allt stórfútt í þetta. Þótt að sönnu hefði verið gaman ef sett hefði verið upp leysersjóv við Hraundranga held ég að mestu skipti hve samofin hátíðarhöldin eru skólastarfi. Það hefur úrslitaáhrif til langframa.

Það er í sjálfu sér ekki mikil útgáfa í kringum 200 ára afmælið enda heildarútgáfa, smærri lestrarútgáfa og ævisaga Jónasar allt fáanlegt á markaði. Og nú er ævisagan líka fáanleg í kilju. En ég er nokkuð spenntur yfir bókinni Yfir Hraundranga sem er safn greina um Jónas sem Sveinn Yngvi Egilsson tekur saman og Hið ísl. bókmenntafélag gefur út. Gott að fá þetta á einn stað því um daginn hnusaði ég aðeins að rannsóknarsögu Jónasar út af smá pistli sem birtist í Lesbók Mbl. á morgun og þá kom mér á óvart hve mikið er til. Felst meginkvæði Jónasar hafa verið rannsökuð niður í kjölinn og túlkanir og greiningar takast oft á. Þröstur Helgason segir í Mogganum í morgun að til séu orðin "Jónasarfræði", og það er áreiðanlega rétt.

En talandi um Mogga. Á forsíðu er fyrirsögnin: "Dagurinn aldrei verið stærri". Er þetta góð íslenska? Stórir dagar? Segir maður ekki: Hátíðarhöldin aldrei viðameiri eða eitthvað í þeim dúr. Eru til dæmis til litlir dagar? Er þetta ekki bara illa þýdd enska?