Stjórnin sem rústaði bókaútgáfu á Íslandi?

Ríkisvæðing Pennans undir merkjum Nýja Kaupþings er nýi veruleiki íslenskrar bókaútgáfu. Í ljósi nýsamþykktrar málstefnu sem Alþingi lagði blessun sína yfir á dögunum er ástandið í ríkisvæddu bóksölumálunum ekki bara kómískt, það er harmrænt. Hvergi nokkurs staðar í því plaggi er gaumur gefinn sérstaklega að bókaútgáfu. Hún er hins vegar kvödd til í nánast öllu liðum þess sem sérstkur inngripsaðili til styrkingar íslensku máli. Það á að efla orðabókaútgáfu, gefa út kennslubækur, auka útgáfu frumsaminna barnabóka, styrkja útgáfu fræðibóka á íslensku, efla útgáfu stuðningsrita og ýta undir útgáfu fagurbókmennta. Allt þetta á að afreka án þess að styrkja útgáfu bóka eða gefa gaum að innviðum dreifingar bóka hérlendis.

Þetta hefur einfaldlega farið fram á að mestu frjálsum markaði sem hið opinbera er að vísu sterkt á með í það minnsta tvö útgáfufyriræki og mikla útgáfu á vegum ýmissa stofnana. Bóksala hefur heldur ekki mikið kássast upp á ríkiskassann um langt skeið. Fyrir vikið hefur dreifing bóka og prentefnis, útgáfa þess og markaðssetning farið fram undir sínum lögmálum sem Samkeppniseftirlitið hefur verið helsti opinberi aðilinn til að skipta sér af.

En nú er allt breytt. Nokkrir bóksalar á borð við Bóksölu Stúdenta, Iðu og Úlfarsfell, já, Kaupfélag Skagfirðinga, svo ég nefni nærtækt dæmi, eru í samkeppni við stóra ríkisbóksölu. Fyrstu fréttirnar sem berast innan úr henni er að hún borgi ekki. Birgjar fá ekki umsamdar greiðslur nú í vikunni sem sendir að sjálfsögðu vantraustsbylgjur út í allan bransann. Maður heyrir fólk tala um að hætt að afgreiða bækur til Pennans.

Því staðan er þessi: Bóksala á Íslandi er í fanginu á ríkisstjórninni. Svo einfalt er það. Það er pólitísk ákvörðun um hvernig staðið verður að bóksölu hér næstu mánuði. Bókaútgefendur, rithöfundar, prentsmiðjur, starfsfólk við bókaútgáfu, bóklesendur: Sjálf bókaþjóðin veit ekkert um hvernig skipan verður á bóksölu á næstunni.

Það verður frábært að sjá nýja málstefnu virka á slíkum stundum. Fögur fyrirheit um að styðja við bakið á móðurmálinu með öflugasta dreifimiðil þekkingar og skáldskapar lamaðan í fangi ríkisvaldsins. Sjálfur hornsteinn, sjálf undirstaða málsamfélagsins, útgáfa bóka á íslensku, er í raunverulegri hættu. Og það undir stjórn sem vildi svo gjarnan láta minnast sín af öðru en því að hafa rústað íslenskri bókaútgáfu.