Íslensku árslistarnir

Þá hafa Penninn/Eymundsson og Félagsvísindastofnun birt lista sína yfir bóksölu árið 2006. Eins og oft áður eru listarnir nokkuð ólíkir og endurspegla mismunandi neyslumynstur heilsárssölunnar og jólasölunnar. Megnið af bókunum á lista Félagsvísindastofnunar kom út á haustmánuðum, en miklu stærri hluti bókanna á Pennalistanum kom út á fyrri hluta ársins.

Stórmarkaðsverslunin setur raunar svo mikinn svip á lista Félagsvísindastofnunar að mest selda bók á Íslandi er samkvæmt honum hin stórglæsilega eftirréttabók stórbakaranna Hafliða, Jóa Fel og Ásgeirs Sandholt. Hér hitti Hagkaup naglann á höfuðið því síðasta Hagkaupsbók sem helguð var grænum réttum Sollu náði ekki sama flugi. Þessi markaðsstefna Hagkaupa/Haga virðist því vera að ganga fullkomlega upp því svo virðist sem bókin sé ekkert sérstaklega mikið styrkt af heildsölum, að minnsta kosti er það ekkert áberandi þegar bókinni er flett. Ef kostnaður við útgáfu svona bókar er hins vegar tekinn saman og borinn saman við útsöluverðið, sem rétt slefar í 1500 kallinn, þá getur vart verið að Hagkaup græði mikið á útgáfunni, en útbreiðslan og auglýsingin fyrir vörumerkið er ómetanleg.

Ég hef ekki fengið staðfest frá Högum hvað bókin var prentuð í stóru upplagi eða hvað hún seldist mikið, en það væri gaman að vita það því Edda útgáfa hefur ekkert legið á því að upplagstölur Konungsbókar Arnaldar og Draumalands Andra Snæs eru 21 þúsund annars vegar og 18 þúsund hins vegar, hverjar svo sem nettótölurnar eru, en það veit svo sem enginn enn þar sem smásalar hafa ekki lokið skilum. Draumalandið var mest selda bókin í verslunum Pennans/Eymundssonar á árinu og er það skiljanlegt í ljósi þess að meginsala bókarinnar fór fram utan jólamarkaðarins. Raunar virðist sem bókin hafa misst af hluta jólamarkaðarins því hún var uppseld þegar havaríið fór af stað í byrjun nóvember og "viðhafnarútgáfa" bókarinnar, hin innbundna, tölusetta og áritaða extraútgáfa, kom síðan nokkuð seint á markað. Arnaldur heldur síðan sinni stöðu áfram sem hinn mikli metsöluhöfundur því Konungsbók virðist hafa selst ívið betur en Vetrarborgin árið 2005 og næstum því jafn mikið og Kleifarvatn árið áður. Hrjúfar tungur sem maður heyrir stundum skrafa um að nú sé komið að falli "konungsins" hafa því greinilega alls ekkert til síns máls.

Annars sýnir listi Félagsvísindastofnunar glöggt að stóru útgáfurnar tvær, Edda og JPV, hafa algera yfirburðastöðu á markaðnum. Á topp tíu eru þær með sitt hvorar fjórar bækurnar (að vísu er Edda með fleiri á efri hluta listans) og sætin tvö sem eftir eru skiptast á milli tveggja sterkra "útgáfu-branda": Hagkaupa og Útkalls. Af þeim 50 sætum sem eru á listanum er Edda með 21 bók og JPV með 16, samtals 37 titla. Þeir 13 titlar sem eftir eru skiptast milli 9 útgefenda. Svona lítur listinn út:

1. Edda útgáfa 21
2. JPV útgáfa 16
3. Bjartur 2
4. Hólar 2
5. Nýhil 2
6. Útkall 2
7. Hagkaup 1
8. Setberg 1
9. Skálholtsútgáfan 1
10. Skrudda 1
11. Veröld 1

Það er gaman að skoða hlutfall bóka gefinna út 2006 miðað við eldri "bakklistatitla". Af þeim 21 titli sem kemur frá Eddu eru 6 titlar sem eru í raun "bakklistatitlar", titlar á borð við Jólin koma (sem kom fyrst út árið 1932) eftir Jóhannes úr Kötlum, Vísnabókina (sem kom fyrst út árið 1946), Ísland, landið hlýja í norðri (sem kom fyrst út árið 1994) og Spámaðurin (sem kom fyrst út árið 1927). Sálmabók íslensku kirkjunnar stendur svo á gömlum merg, en Guðbrandur gaf hana fyrst út á Hólum á níunda áratug 16. aldar auk þess sem jólalög Setbergs sem Ólafur Gaukur valdi er eldri titill. Annað á listanum er frumútgefið eða ný kiljuútgáfa bóka síðasta árs á borð við Flugdrekahlauparann og Vetrarborgina. Raunar slæðist inn á skáldverkalistann kiljuútgáfa sjálfshjálparbókarinnar Munkurinn sem seldi sportbílinn sinn, en hún er ekki skáldverk, heldur telst vera rit almenns efnis og er flokkuð þannig í Bókatíðindum. Sjálfsagt myndi það breyta myndinni aðeins ef við sæjum hvaða bók kæmi inn neðan við Vetrarborg Arnaldar í 10 sætið eða hvar Munkurinn myndi lenda á almenna listanum.

Og kemur hér eitthvað á óvart? Já, raunar. Ég hefði fyrirfram ekki haldið að Reynir Traustason næði svo góðum árangri með Ljósið í Djúpinu, en saga Rögnu talaði beint til þjóðarsálarinnar og raunar án stórkostlegrar og brjálæðislegrar plöggherferðar á borð við þá sem Reynir setti af stað þegar hann gaf út Lindu og Sonju hér um árið. Nú sást hann varla í fjölmiðlum en bókin rann út af sjálfri sér nánast, þetta var til að mynda eina bókin sem amma mín registreraði um jólin. Stefán Máni skýst svo upp í efstu hæðir metsöluhöfunda með Skipinu sem var vandlega orkestrerað markaðslega af JPV. Það ber að horfa á að kilja Svarts á leik sem kom út fyrir tveimur árum fór víða og að þótt Stefán Máni hafi í raun hafið feril sinn sem ígrundandi skáldsaganahöfundur af listræna taginu hefur almenningur einkum horft til hans sem tryllahöfundar. Nú uppsker hann sem slíkur, enda Skipið fáránlega spennandi bók, þótt persónurnar verði á stundum eilítið yfirdrifnar. Brandarabækur Nýhils, Barkakýli úr tré eftir meistara Þorstein Guðmundsson og Hannes: Nóttin er blá mamma "eftir" Óttar M. Norðfjörð, eru síðan krydd í þessa lista. Athygli vekur að Bjartur hefur oft verið fyrirferðarmeiri á lista Féló en nú, en á lista Pennans/Eymundssonar má sjá að heilsárssala þar á bæ er sterk þar sem neon-bækurnar virðast hafa stimplað sig vel inn.

Nýliðar ársins? Jóhanna Vigdís Hjaltadóttir er eini "nýliðinn" á topp 10. Sif Sigmarsdóttir, höfundur Ég er ekki dramadrottning og bókaútgefandi, er einnig nýliði en þá er það í raun upp talið. Stefán Máni, Andri Snær og Auður Jónsdóttir tilheyra kynslóð rithöfunda sem virðist nú hafa skapað sér pláss og fyrirferð og mun án efa gefa tóninn á næstu árum í bókmenntum okkar og bókaútgáfu. Arnaldur, Ólafur Jóhann, Kristín Gunnarsdóttir og Bragi Ólafsson eru að uppskera hvert á sinn hátt. Á sviði "non-fiksjónar" eru ævisagnaritararnir og bókmenntaverðlaunahafarnir Halldór Guðmundsson og Sigríður Dúna Kristmundsdóttir að feta áfram sínar brautir og það sama má segja um Guðna Th. Jóhannsesson.

Það er síðan magnað að sjá hér höfund með tvær bækur sem sjaldan er í umræðunni, þótt hann sé í raun einn mesti metsöluhöfundur þessa lands: Sigurgeir Sigurjónsson. Lost in Iceland hefur verið á þessum heilsárslista síðan hún kom út árið 2002. Ísland landið hlýja í norðri sem til er á 14 tungumálum og hefur verið á markaði frá því árið 1994 að fyrstu fjögur tungumálin komu út er áreiðanlega einn mest seldi titill Íslandssögunnar, en um 100.000 eintök hafa nú verið seld af henni.