Sænskir metsalar

Félög útgefenda á Norðurlöndum eru misdugleg í að halda saman margskonar statistík og skyggnast yfir smásöluakurinn en þar eru Svíar án efa fremstir í flokki, enda litið svo á í stóru löndunum að Svíþjóð sé meiriháttar aðili í alþjóðlegu bókahringrásinni. Sænskir útgefendur taka saman mjög nákvæma árslista hvert ár sem eiga að endurspegla sem allra best raunverulega bóksölu í konungsríkinu. Svo smásmugulegir eru menn að nokkur diskússjón fer fram í bransablaðinu Svensk bokhandel um hvernig mæla beri bóksölu utan hefðbundinna sölukanala, en þar hefur hið spræka og markaðssækna Pirat forlag helgað sér völl. Niðurstaðan er þó að erfitt sé að ná utan um þá sölu og því látið nægja að nefna möguleikann á skekkjum.

Þeim sem valsað hafa um sænskar bókabúðir og stórmarkaði ætti ekki að koma á óvart að krimmar, jafnt innbundir sem í kiljumynd eru langfyrirferðarmesti þátturinn í sænskri bóksölu. Af 10 mest seldu innbundnu skáldverkum Svía á árinu 2006 eru 7 þeirra hreinir krimmar. Þar af eru 5 mest seldu innbundu skáldverkin öll krimmar. Krimmarnir eru eftir stórsöluhöfunda á borð við Jan Guillou og Lizu Marklund, Stieg Larsson og Dan Brown, Håkan Nesser og Camillu Läckberg, sem er án efa vinsælasti höfundur Svía um þessar mundir. Á heildarsölulistanum er hún með 3 bækur á topp 10, allt eldri bækur hennar í kilju, og svo er sú nýjusta, Óheillakrákan, bæði á topp 10 yfir innbundin skáldverk og á topp 40 heildarlistanum. Og það besta er að hún hefur aðeins skrifað þessar fjórar bækur!

Hinn vinsæli höfundur Svía er Stieg Larsson. Sjálfsagt kannast margir við ótrúlegan höfundarferil hans, en hann varð í raun þekktur krimmahöfundur eftir sinn dag, lést af hjartaslagi haustið 2004, rétt eftir að fyrsta bókin hans, Karlar sem hata konur, kom út. Hann hlaut í fyrra Glerlykilinn fyrir nýjustu bók sína Stúlkan sem lék sér að eldinum, en fyrir dauða sinn hafði hann gengið frá þremur bókum til fullnustu, tvær þeirra hluti af bálki sem hann nefndi þúsöldina og átti raunar að fylla heilan tug. Larsson var þekktur á alþjóðavísu sem blaðamaður og baráttumaður gegn kynþáttahatri og hatursglæpum og höfundur og meðhöfundur ótal verka um þau mál jafnt sem sænsk stjórnmál og var mikill harmur kveðinn að honum. Inni á vinnutölvu hans var uppkast að fjórðu bókinni og nú deila eftirlifendur um réttinn á þessum textabútum og réttinn til að klára bókina. Þar stendur annars vegar í flokki sambýliskona hans eftirlifandi, sú sem ætlar að ljúka bókinni, og bróðir hans og faðir hins vegar. Svante Weyler, fyrrverandi útgáfustjóri Norstedts, útgefenda bókanna, sagði að þegar Larsson hefði komið með fyrstu bókina á hans fund og sagt að hann væri búinn með tvær aðrar, hefði hann spurt forviða af hverju í ósköpunum hann hefði skrifað þrjár bækur þegar hann hefði ekki einu sinni verið viss um að sú fyrsta kæmi út. Stieg var á því að þetta væri svo óskaplega gaman að hann hefði einfaldlega ekki getað hætt.

Hvað forlög áhrærir kemur víst engum á óvart hve Bonnier grúppan eða Bonnierförlagen samsteypan er fyrirferðarmikil með Albert Bonniers í fagurdeildinni, Bonnier Carlsen í barnadeildinni og Forum í faktadeildinni (auk þess að vera útgefandi Camillu Läckberg) auk Månpocket í kiljunum. Samsteypan á bróðurpartinn af bókunum á listunum. En síðan er það hinn mikli skelfir bókaútgáfu á Norðurlöndum: Piratförlaget. Þessi metsöluhöfundasamsteypa sem gengur út á 50/50 splitt á hagnaði, massíft markaðsapparat og vægðarlausa sölumennsku sannar gildi sitt. Stórbomburnar Jan Guillou og Liza Marklund eru að selja mest í innbundnum skáldverkum og líklegast að selja enn meira en sem nemur listanum ef marka má fyrrgreinda fyrirvara Svensk bokhandel. Ég var í Stokkhólmi í vor þegar Erfðaskrá Nóbels eftir Lizu Marklund kom út og sá hvernig var gengið til verka. Það var að sönnu aðdáunarvert, Åhlens var pakkað inn í risavaxinn dúk sem sýndi krimmadrottninguna í ballkjól að nóttu til við Ráðhúsið þar sem Nóbelinn er veittur og hvert strætóskýli, hver auglýsingatími í sjónvarpi og hver smápúblíkasjón innihélt auglýsingu um bókina, auk þess sem hún blasti við á hverju götuhorni.

Annars eru topplistarnir fyrir innbundin skáldverk og heildarlisti svona:

Innbundin skáldverk (Topp 10)

1. Madame terror - Jan Guillou, Piratförlaget
 2. Nobels testamente - Liza Marklund, Piratförlaget
 3. Flickan som lekte med elden - Stieg Larsson, Norstedts
 4. Gåtornas palats - Dan Brown, Albert Bonniers Förlag
 5. Olycksfågeln - Camilla Läckberg, Forum
 6. Sucka mitt hjärta men brist dock ej - Mark Levengood, Piratförlaget
 7. Svart stig - Åsa Larsson, Albert Bonniers Förlag
 8. Människa utan hund - Håkan Nesser, Albert Bonniers Förlag
 9. Svinalängorna - Susanna Alakoski, Albert Bonniers
 10. Mannen som dog som en lax - Mikael Niemi, Norstedts

Heildarlisti (Topp 40)

1. Män som hatar kvinnor - Stieg Larsson, Månpocket (p)
 2. Stenhuggaren - Camilla Läckberg, Månpocket (p)
 3. Tillsammans är man mindre ensam - Anna Gavalda, Bonnierpocket (p)
 4. Små citroner gula - Kajsa Ingemarsson, Månpocket (p)
 5. Självkänsla nu! - Mia Törnblom, Månpocket (p)
 6. Isprinsessan - Camilla Läckberg, Månpocket (p)
 7. Predikanten - Camilla Läckberg, Månpocket (p)
 8. Giraffens tårar - Alexander McCall Smith, Månpocket (p)
 9. Madame terror - Jan Guillou, Piratförlaget
 10. Damernas detektivbyrå - Alexander McCall Smith, Damm (p)
 11. Den amerikanska flickan - Monika Fagerholm, Bonnierpocket (p)
 12. Nobels testamente - Liza Marklund, Piratförlaget
 13. Den ryske vännen - Kajsa Ingemarsson, Månpocket (p)
 14. Flickan som lekte med elden - Stieg Larsson, Norstedts
 15. Skam - Karin Alvtegen, Anderson Pocket (p)
 16. Da Vinci-koden - Dan Brown, Månpocket (p)
 17. Kalla det vad fan du vill - Marjaneh Bakhtiari, Ordfront (p)
 18. Gåtornas palats - Dan Brown, Albert Bonniers Förlag
 19. Våra bästa GI-recept: 100 recept utan socker och snabba kolydrater - Ola Lauritzson/Ulrika Davidsson, ICA
 20. Svenska Akademiens ordlista över svenska språket,, Norstedts Akademiska Förlag
 21. Olycksfågeln - Camilla Läckberg, Forum
 22. Konsten att vara snäll - Stefan Einhorn, Forum
 23. En lek med eld - Peter Robinson, Månpocket (p)
 24. Box 21 - A Roslund & B Hellström, Piratförlaget (p)
 25. Elva minuter - Paulo Coelho, Bazar (p)
 26. Mossvikenfruar. Chansen - Emma Hamberg, Bonnierpocket (p)
 27. Den silvriga barnkammarboken, Bonnier Carlsen
 28. Guldmysteriet - Martin Widmark, Bonnier Carlsen
 29. Saffransmysteriet - Martin Widmark, Bonnier Carlsen
 30. Istanbul: minnen av en stad - Orhan Pamuk, Norstedts
 31. Flickan med majblommorna - Karin Wahlberg, Månpocket (p)
 32. Mordet på Harriet Krohn - Karin Fossum, Månpocket (p)
 33. Ninas resa: En överlevnadsberättelse - Lena Einhorn, Norstedts pocket (p)
 34. Sucka mitt hjärta men brist dock ej - Mark Levengood, Piratförlaget
 35. Svart fjäril - Anna Jansson, Månpocket (p)
 36. Svart stig - Åsa Larsson, Albert Bonniers Förlag
 37. Godmorgon midnatt - Reginald Hill, Minotaur (p)
 38. Zahiren - Paulo Coelho, Bazar (p)
 39. Djävulen bär Prada - Lauren Weisberger, Norstedts pocket
 40. Underbar och älskad av alla - Martina Haag, Piratförlaget